بهترین مثال برای «هشیارِ اطراف خود بودن»، شخصیت هالیوودی Jason Bourne البته با حذف ماجراهای خارق العاده و معمول فیلم های کشمکش و پلیسی است … مهم ترین قدرت قهرمان این مجموعه از فیلم ها، هوشیاری دقیق او نسبت به همه چیزهایی است که در اطرافش می گذرد. توانایی که بعدها می فهمد آن را در یک کمپ مخصوص فرا گرفته است.
در دنیای روزمره خودمان نیز می توان هزاران شرایط و موقعیت را تصور کرد که «هشیارِ اطراف خود بودن » به درد خواهد خورد. از رفتن به یک مصاحبه شغلی تا قرار ملاقات با فردی که هفته قبل آشنا شدید تا مبادلات اقتصادی و حضور در مهمانی های دوستانه و …
در ضمن با وجود امنیتی که تقریبا اکثر شهرهای دنیا برای شهروندان ایجاد کرده اند یاد گرفتن نکته های اساسی برای رسیدن به «هشیار اطراف خود بودن» بی ضرر نخواهد بود. بویژه اینکه رفت و آمدهای شبانه روزی در محیط های معمولا ناآشنا از اتفاقات معمول زندگی هر شهروند شده است.
کتاب ها و تحقیقات زیادی در زمینه کسب مهارت های دفاع از خود در شرایط بحرانی برای موسسات آموزش پلیس و نظامی نوشته شده است. از میان همه دانش موجود می شود به چند نکته اساسی اشاره کرد که می تواند زمینه های اولیه افزایش هشیاری را توضیح دهد. اجازه دهید نشان دهیم چطور می شود هشیار اطراف خودمان باشیم.
دانستن اینکه هر لحظه چه چیزی در اطراف مان می گذرد به نظر ساده می آید ولی بخش اعظم ما در همه لحظات بیداری مان، به دلایل محتلف، حواس اصلی مان متمرکز بر چیزهای دم دستی و خواستنی و دوست داشتنی است. یک عالم آدم و رنگ و لباس و صدا و تبلیغ، مدام توجه و تمرکز ذهنی ما را به خود جلب می کنند. این روزها تلفن و اینترنت نیز به لیست حواس پرت کن های اصلی اضافه شده است.
از اولین تکنیک های افزایش هشیاری که برای خلبانان جت های جنگنده تهیه شده است پرنسیپی است به نام OODA Loop که از 4 بخش دیدن – تشخیص- تصمیم – اجرا یا همان ( Observe, Orient, Decide, Act) تشکیل شده بود.
هشیاری به طور معمولی یعنی دقت در باره اطراف مان، ولی در این سیستم به تشخیص و درک آنچه می بینیم توجه بیشتر می شود. افراد برای عکس العمل بهتر، باید به خود بیاموزند که در همهمه همیشگی اطراف، به بعضی چیزها دقت بیشتری داشته باشند.
در مرحله اول کافی است که متوجه موقعیت جدید نظیر یک مهمانی ناخوانده یا ملاقات ناگهانی یک دوست قدیمی که رابطه تان مدتها است شکراب شده است باشید. یا شاید بهتر است متوجه فردی از جنس مخالف باشید که یکباره با ایما و اشاره نشان می دهد که از دیدن شما خشنود است.
ما فکر می کنیم که به طور طبیعی حواس مان به همه چیز هست اما آنها که مسئول تعلیمات نیروهای پلیس یا آتشنشانی یا اورژانس بیمارستان ها هستند می گویند واکنش آدم ها می تواند بسیار غیرقابل پیشبینی گردد چون معمولا حواس شان متوجه پیرامون نیست. برای همین اصرار دارند که افراد شاغل در کارهای پر ماجرا و اتفاق، تمرین کنند تا به یک حالت وجودی ثابت در لحظات بحرانی برسند که از آن به عنوان « موقعیت زرد» یاد می کنند. موقعیتی که برای افراد عادی می تواند حالتی شبیه «هشیاری آرام» باشد.
در زندگی عادی رسیدن به حالت هشیاری که در ضمن در آرامش کامل است بهتر عمل خواهد کرد اگر در مهمانی یا هر محلی که نیاز به واکنش های ناگهانی دارد جای خوبی برای دیدن اطراف و دیگران برای خود تهیه کنید. البته پیدا کردن یک نقطه دید کمابیش وسیع است.
یکی از بازی ها که به عنوان والدین می توانید از آن به برای پرورشِ «هشیارِ اطراف خود بودن» در فرزند تان به کار ببرید بازی « شناسایی و یادآوری » است. با بچه های تان قرار بگذارید که بعد از بیرون آمدن از سینما در باره رنگ لباس کارمندان سینما و شکل قیافه شان با هم مسابقه «کدام تان بیشتر دقت کرده اید» راه بیاندازید.
اگر به خانه یک غریبه می روید به خاطر بسپارید رنگ درون خانه شان چه بود یا آباژورها چه شکلی بودند و یا مثلا میزها چند صندلی داشتند … بازی های که هم می توانند سرگرم کننده باشند هم به فرزندان تان یاد دهد به آرامی و بدون ایجاد توجه، هشیار باشند.
مرحله بعدی هشیاری در باره پیرامون بر می گردد به تشخیص « نرمال ها»… به این ترتیب که هر فرد و مکانی، توقع مخصوص خودشان را ایجاد کرده اند. در کافی شاپ ها، آدم ها تنها یا با هم نشسته اند وسرگرم تلفن و لبتاپ خود هستند. در یک کنسرت موسیقی سنتی، فضا آرام و سنگین و جمعیت سال بیشترشان شاید از مسن ترها هستند.
ما برای هر فرد و جمع و مکان یک تصویر و توقع برای خود تهیه می کنیم تا بتوانیم به محض دیدن علائم غیرعادی، آن را تشخیص دهیم. برای همین به محض ورود به یک جمع و محیط جدید از خودمان بپرسیم اینجا چه خبر است؟ حس عمومی چیست؟ جو عمومی رفتار و کردار چیست و چرا بعضی ها متفاوت با بقیه رفتار می کنند؟ شاید دوستان تان می خواهند یک شوخی فراموش نشدنی با شما بکنند…،
برای تمرین «هشیارِ اطراف خود بودن» این حقیقت را هم باید بپذیریم که ما فقط قادریم بخش بسیار کوچکی از ماجراها و اتفاقات هر محیط را مورد دقت قرار دهیم و اگر این را رعایت نکنیم قادر به تشخیص هیچ چیز مشخصی برای تصمیم بهتر نخواهیم بود.
در قدم بعدی و در رویارویی با افراد مختلف در یک جمع، بهتر است متوجه یک واقعیت معمولی دیگر هم باشیم. آدم ها، به هزاران دلایل مشخص و نامشخص، ممکن است از ما خوش شان بیاید یا نیاید. برای همین شاید بهتر است به حرکات صورت و بدن و دست ها دقت کنیم. به نحوه ورودشان به گفتگو با شما یا شیوه جبهه گیری یا همراهی شان و …
گاهی وارد بعضی محیط های دوستانه یا کاری می شویم که قبل از ما یک سلسله مراتبی وجود داشته است. یکی دو نفر اهل کنترل و سمت دهی مسیر در جمع هستند و عده ای نیز بی تفاوت یا همراه …
مهم این است که مدام این شیوه هشیاری را تمرین کنیم، آنقدر که دیگر شبیه نیت از پیش تعیین شده نباشد و بدل به یک رفتار خودکار شود.
دانستن همه این جزئیات و تکرار و تمرین برای عادت دادن به خودمان برای «هشیارِ اطراف خود بودن» نه تنها به هیچکس ضرری نخواهد زد بلکه در بسیاری از موارد با اتخاذ تصمیم درست افراد هشیار، احساسات و اتفاقات منفی به موقع قابل کنترل می گردند.
How to Develop the Situational Awareness of Jason Bourne
http://www.artofmanliness.com/2015/02/05/how-to-develop-the-situational-awareness-of-jason-bourne/
