می خواهم در باره یک روز بسیار مخصوص در مذهب یهود از دید بسیار شخصی به عنوان یک ایرانی سکولار نکاتی را با شما در میان بگذارم. مخاطب این نوشته خوانندگانی هستند که به هر دلیلی احساس می کنند بین آنها و مذهب کمی فاصله افتاده است و افرادی همچون من که در مسیر زندگی و تربیت شان به یک نگاه غیرمذهبی از زندگی دست یافته اند.
می گویند تنها روزی از سال که یهودیان سکولار پای شان به کنیسه می رسد روز «یام کیپور» است. روزی بسیار مقدسی که یهودیان هم روزه می گیرند، هم 5 بار نماز و دعا می خوانند، هم توبه می کنند و هم به بینوایان کمک می کنند. روزی که اجازه ندارند کفش چرمی بپوشند و عطر بزنند و حتی سکس داشته باشند. همه توجه یهودیان در این روز در درجه اول، طلب مغفرت از خدای شان است و بعد از همنوعان. روزی که امیدوارند در عمل نیز روز آمرزش شان باشد.
به خودی خود به عنوان یک تجربه رفتاری و اخلاقی، حتی اگر به گونه سمبلیک به این مراسم بنگریم، روز آمرزش، یک گفتگوی درونی برای بهتر شدن است. بخش بزرگی از این تمنای انسانی برای بهتر شدن و مهربان تر شدن در دو مذهب دیگر که در اطراف دره نیل شکل گرفته است نیز وجود دارد. مسیحیت اقرار رسمی به گناهان را مورد توجه قرار داده است و مسلمانان روزه را برای تصفیه روحی و جسمی مهم می دانند.
فروید در سال های آخر عمرش، نظرات مشخصی در باره مذهبی که در آن بزرگ شده است ارائه داد اما برای من به عنوان یک غیرمذهبی، نکته ایی که او در باره «هویت» یهودی بودن گفته است مهمتر بوده است. فروید به عنوان یک فرد سکولار بر روی جنبه « بلندپروازانه»ایی که از یهودیت به ارث برده است انگشت می گذارد.
فروید معتقد است هویت، فرهنگ، تربیت و البته تاریخ دربدری و بی ثباتیِ اجتماعی و اقتصادی، یک شیوه ابراز وجود را در خودآگاه جمعی این قوم ایجاد کرده است. ابراز وجودی که همه تلاشش را ضرورتاً بر موفقیت و تهیه دستاورد متمرکز کرده است.
به تاریخ معاصر دو قرن پیش بنگریم از مارکس و فروید تا جابز و زوکربرگ تا همه افراد بین این چهار نفر ( محققین، مخترعین، وکلا، پزشکان و بازاریان یهود)، موید حقیقتی است که فروید بر آن تاکید کرده است.
این همه را به بهانه عید دوست داشتنی « یوم کیپور» که بی شک در طول تاریخ برای بسیاری از انسان های یهود تجربه مفیدی برای بهتر زیستن بوده و خواهد بود گفتم. بهانه ایی که تبدیل شد به یک یاداوری به شما، تا بگویم: « بی شک اسلام نیز لحظات عرفانی، اشراقی و مومنانه زیبا برای انسان ایرانی خلق کرده است.
ما سکولارهای ایرانی بد نیست از واکنش های احساسی و تلخِ ناشی از زیاده روی های بسیار غیر انسانی بخش بسیار محافظه کار اسلام در سه دهه گذشته کمی فاصله بگیریم و بپذیریم که در تک تک ما، در «هویت» کنونی همه ما، بخش های مثبتِ مذهب اسلام نیز نقش داشته است.
به امید روزی که شرائط مهربان شود و ما سکولارهای ایرانی نیز حداقل سالی یک بار به مساجد برویم.
