رابطه ذن با شعر هایکو

ماتسوئو باشو راهب بودایی و شاعر معروف قرن ۱۷ ژاپن، مدتها خدمتکار یک اشرافزاده با فرهنگ به نام یاشیتادا بود. باشو سرودن شعر هایکو را از اربابش یاد گرفت. شعر هایکو در ساده ترین تعریف، دو تصویر است که در تقابل با هم، به یک درنگ در یک لحظه مشخص، ختم می شود.

برکه قدیمی/ پرش قورباغه/ صدای آب

Old pond . . .

A frog leaps in

Water’s sound

برای باشوی همیشه غمگین که دور از مردم یا درون یک کلبه کوچک می زیست یا در حال سفر در بین شهرها و روستاها بود سرودن شعر به نیت انتقال حس بی آلایشی بود که در ذن بودایی اش جسته بود.

دو ایده ال اصلی تفکر« ذن » یعنی Wabi ( رضایت از طریق سادگی و ریاضت) و Sabi ( رضایت از طریق تنهایی) همان چیزی است که باشو در تمام زندگی اش به عنوان شاعر و نقاش دوست داشت به دیگران منتقل کند.

در هر دو دو ایده آل مورد نظر ذن، تنها همدم همیشگی طبیعت است که نه تنها از تو چیزی نمی خواهد بلکه سرشار از فرصت های ساده و اصیل برای دقت، توجه و تفکر است. برای همین هایکوهای باشو آکنده از احساس شعفی است که قبل از هر چیز می بایست سبکبال ( karumi)  و ساده باشد و از هر نوع زرق و برِقِ مصنوعات شاعری فاصله بگیرد.

اولین گیلاس/ جوانه زدن/ پروانه ها

First cherry

budding

by peach blossoms

تازه بعد از همه این مسیر، نیت شاعرانه و ایده آل های که کنار هم چیده شده است شاعر بودایی نظیر باشو امیدوار است خواننده اش ضمن درنگ در اتفاقات ساده طبیعی به مرحله Muga ( از خود بیخود شدن) و حل شدن در طبیعت برسد. مرحله ایی که ریشه قدیمی تر از بودائیسم دارد و به نوعی اولین مذهب بشر ( انیمیسم ) نیز بوده است. مذهبی که برای همه جانداران و طبیعت، روح به هم پیوسته ایی قائل بود.

The Great Eastern Philosophers: Matsuo Bashō
http://thephilosophersmail.com/virtues/the-great-eastern-philosophers-matsuo-basho/