روانشناسان متوجه این نیاز طبیعی در بشر هستند که همه افراد خواهان تایید و تشویق اند. این نیازها توسط والدین به کودکان عرضه می شود و در بزرگسالی آن را از دوستان و همکاران و شریک زندگی شان کسب می کنند.
مورد تایید و تشویق قرار گرفتن از نظر روانشناسی رفتاری سالم و ضروری برای تحول شخصیت آدمها است و باعث افزایش اعتماد به نفس می شود. اما هیچکس دوست ندارد او را با عنوان یک فرد خودشیفته بشناسند.
فروید معتقد است نارسیسیم یا خودشیفتگی به طور ذاتی در کودکان وجود دارد و یک ویژگی سالم است. بچه ها برای به وجود آمدن هویت مستقل شان در یک دوره مشخص به سمت نادیده گرفتن اهمیت دیگران کشیده می شوند. اما اگر این خصوصیت در بزرگسالی افراد خودنمایی کند نشانه این است که این نوع فراد به مرحله خودشیفتگی دوران کودکی شان، بیش از حد میدان داده اند.
نیاز به تایید و مورد توجه قرار گرفتن از یک نظر، شبیه ماسکی است که افراد می زنند تا از خودشان حفاظت کنند. یک نظر دیگر در باره افراد خودشیفته معتقد است آدمهای نارسیسیست یاد می گیرند توجه و تشویق و اعتباری که باید از دیگران به دست آورند را از خودشان بگیرند.
یک ایده دیگر در روانشناسی معتقد است والدین باعث خودشیفته شدن فرزندان شان می شوند. پدر و مادر اگر فرزندان شان را بیش از حد تشویق کنند یا حتی برعکس بیش از حد تحقیر کنند فرزندان شان در بزرگسالی نیاز برطرف نشده یا زیادی برطرف شده خود را با خودپسندی و خودبزرگ بینی، جبران می کنند.
به غیر از خودشیفتگی اصلی که افراد فقط مجذوب خودشان می شوند و هیچ احساسی نسبت به بهبود موقعیت دیگران ندارد انواع دیگر خودشیفتگی هم وجود دارند.
۱- یک نوع فرد خودشیفته هست که با سرسختی و تلاش فراوان سعی می کند ثابت کند آدم مهم و خارق العاده ای است. هر طور شده می خواهد علاقه شما را نصیب خودش کند. این نارسیسیت مثبت و همراه با جامعه است. او برای تایید و تشویق مورد نیازش سعی می کند دستاوردها ی خوبی داشته باشد.
۲- یک نوع نارسیسیم هم هست که فقط خیال می کند فرد خاص و خیلی باهوشی است. این نوع آدم خودپسند توقعاتی پیدا می کند و مزایایی را طلب می کند و بر همین اساس خودش را محق می بیند هر قدر بخواهد دیگران را اذیت کند و نادیده بگیرد.
این نارسیسسم منفی و ضد منافع دیگران است. می آید تا فقط حق و اختیاری که برای خودش قائل شده است را هر طور شده به دست آورد.
۳- نارسیسیم مظلوم که نباید گول اسمش را خورد در حقیقت شایع ترین نوع خودشیفتگی است. این نوع افراد معتقدند که جامعه، هوش و نبوغش را درک نمی کند و توانایی های بی نظیرش نادیده گرفته می شود و مظلومانه غمگین است که چرا همه نمی فهمند که شخصیتش برای جامعه چقدر مفید و موثر است.
ٔدانستن این ویژگی های خودپرستانه را اگر خوب بشناسیم هم می توانیم از خطر سواستفاده خودشیفتگان جان سالم به در ببریم و در ضمن نگذارد خودمان غرق نارسیسیت شویم.
Four Types of Narcissist, and How to Spot Each One
