در اوج پیشرفت صنعت و تکنولوژی در اواخر قرن ۱۸ اروپا، وقتی جهان متوجه رشد جمعیت و مصرف بیشتر به طور همزمان شد نظریه پرداز انگلیسی مالتوس به خیال خود، برای جلوگیری از قحطی و تباه نسل بشر، سیاست هایی را پیشنهاد کرد که باید به کنترل جمعیت بشر منتهی شود.
او می گفت دو شیوه مختلف وجود دارد که می شود روی آنها برای کنترل جمعیت بشر حساب کرد. درخواست از مردم برای ازدواج در سنین بالاتر و جلوگیری طبیعی از تولید مثل و حتی منع ازدواج برای افراد فقیر جزوشان بود. او در ضمن به طور مخوفی بلایای طبیعی، امراض واگیر و جنگها را نعمتی مثبت برای کنترل جمعیت زمین می دانست.
این شیوه دیدن دنیا در دوران معاصر نیز ضمن بدبینی به آینده زمین، مدام بشر را از افزایش جمعیت و ثابت بودن قدرت زمین برای تغذیه بشر می ترساند. یکی از تحقیقات علمی ادعا کرد که زمین فقط قادر است پذیرای هفت میلیارد انسان باشد.
تصورات شبه مالتوسی این روزها خودش را در یک آزمایش معروف بر روی پشه ها بازسازی کرده است. در یک محوطه آزمایشگاهی با تعدای پشه و منبع غذایی ثابت، شاهد افزایش بیش از حد پشه ها خواهیم بود تا انجا که همه منبع غذایی تمام می شود و بعد همه پشه ها می میرند.
این شیوه استدلال ولی با واقعیت های پشتیبانی شده و مسیری که امروزه در زندگی انسان وجود دارد همخوانی ندارد. چون هم به سمت کاهش جمعیت زمین می رویم و هم به سمت افزایش مداوم تولید موادغذایی …
این نظرگاه، با واقعیت زندگی بشر مطابقت ندارد چون بعد از انقلاب صنعتی، بشر نه به خاطر تولیدمثل بیشتر بلکه توسعه کاهش مرگ و میر ناشی از بهداشت عمومی، تغذیه بهتر و آب آشامیدنی تصفیه شده با رشد جمعیت روبرو بوده است.
تقریبا در اکثر نواحی زمین، رشد منفی جمعیت گزارش شده است و بعد از یک اوج نهایی به خاطر توسعه استاندارد زندگی و کاهش وسیعتر مرگ و میر جهانی، تا آخر همین قرن، شاهد رشد منفی بشر خواهیم بود.
ضمن انکه درکنار تکنولوژی وسیع تولید مواد غذایی، شاهد استفاده هر چه بیشتر از انرژی های کم ضرر برای سیاره ما توسط انرژی خورشیدی، هسته ایی و سایر انرژی های قابل دسترس و بی ضرر خواهیم بود.
تصور اینکه زندگی انسان شبیه یک پشه خواهد بود و کورکورانه مجذوب مصرف و تولید بیشتر و در نهایت نابودی خود خواهد شد نوعی بی احترامی به انسان به عنوان موجودی خارق العاده است که دهها هزار سال است با سرعتی بی نظیر، قادر به کنترل طبیعت می باشد.
انسان معاصر بخصوص وقتی سطح استاندارد کمابیش مشابه در همه سیاره پیدا کند کم کم به سمت کنترل آگاهانه تولیدمثل و مصرف خود می رود. ما شاید در دوران کمابیش خطرناک توسعه بی حد و حصر مصرف در سیاره مان هستیم و علائمی از خستگی و خفه شدن سیاره ما نیز موجود است ولی بدون شک، انسان هوشمند راه های جدید پیدا خواهد کرد که به صورت آزاد و مختار به سمت شیوه زندگی برود که قابل دوام برای طبیعت زمین باشد
The Earth’s carrying capacity for human life is not fixed
A good life for all within planetary boundaries
image source
