این متن نه از حق بیشتر صحبت می کند نه از قومیت گرایی یا برتری نژادی و یا هر نگرانی و شبهه ایی که بعضی از شما را ممکن است جریحه دار کند. آقای بابایی به عنوان یک نویسنده و روزنامه نگار به یک مورد مشخص از فعالیت های بی بی سی فارسی که تقریبا از رسانه های اصلی بیش از نیم قرن گذشته در فرهنگ ایرانی است محترمانه گله و انتقاد کرد. به دنبال ریشه توطئه و افکار و نیت های مرموز نباشیم. حرف بزنیم. نظر بدهیم و به هر چیزی که امکان بهبود در آن موجود است انتقاد کنیم. کشور عزیز ما مدتهاست صدمات ناشی از مطلق کردن و تقدس بخشیدن را بر روح و روانش حس می کند.
سالها پیش وقتی دانشجوی دانشگاه شیراز بودم فرصتی فراهم شد تا اطراف شیراز را بگردم. به اتفاق دوستان عموما همشهری و هم مدرسه علاوه بر دیدنی های شیراز، کوهنوردی هم می کردیم. در ارتفاعات اطراف شیراز و در جای با صفائی به مردی میانسال که در حال چوپانی بود، برخوردیم. من سر صحبت را با او باز کردم. از من پرسید، اهل کجائی؟ گفتم: ارومیه، سری تکان داد و پیدا بود اصلا چنین نامی به گوش او نخورده است. کمی تعجب کردم و مجبور شدم نشانی بدهم. در نهایت گفت: «آها! طرفای تبریز». بعد از مدتی مصاحبت، معلوم بود از کل منطقه آذربایجان، فقط با نام تبریز آشناست.
اجازه دهید از هموطن چوپان و شناختش از تبریز گریزی بزنم به رفتاری که بی بی سی فارسی با تبریز اختیار کرده است. بی بی سی اکنون پرمخاطب ترین تلویزیون فارسی زبان است. بخشی از با سوادترین روزنامه نگاران کشور در آن مشغول به کار هستند. مثل سایر شبکه های خبری، گزارش آب و هوا برای شهرهای اصلی تحت پوشش خود را تهیه می کند. مثل یورونیوز که پاریس و لندن و مسکو … را پوشش می دهد. بی بی سی فارسی که به طور ویژه برای ایران و افغانستان و تاجیکستان است، دوازده شهر اصلی ایران را اینگونه دسته بندی کرده است:
صفحه اول: تهران، اصفهان، مشهد، شیراز
صفحه دوم: اهواز، بندرعباس، کرمان، یزد
صفحه سوم: تبریز، سنندج، رشت، گرگان
این دسته بندی هیچ مبنای جغرافیائی و یا منطقه ای ندارد. حتی ممکن است سوال شود، مثلا کرمانشاه و همدان و زاهدان بر چه اساسی کم اهمیت تر از این شهرها ارزیابی شده اند؟ اما سوال اصلی تبریز است. به راستی تبریز چندمین شهر ایران است؟ شاید می توان پذیرفت که نیت خاصی در این دسته بندی وجود ندارد و ذهن گردانندگان، ناخودآگاه تبریز را در این جایگاه قرار داده است.
تیتراژ شروع خبر بی بی سی فارسی بسیار زیبا طراحی شده است. احتمالا تاکید بیش از حد به شمال و علی الخصوص رشت، به رئیس رشتی بی بی سی بی ارتباط نباشد، که به وضوح سوغات رشت را نیز تبلیغ می کند، اما سایر تصاویر، برآیند دیدگاه گردانندگان و تولید کنندگان آن است. از تخت جمشید تا اصفهان و شیراز، حضور پررنگی را در این تیتراژ دارند، در انتها حتی به سازهای ابداعی شجریان هم منتهی می شود، اما هیچ نشانی از تبریز و آذربایجان در آن نیست!
باید توجه داشت که حضور پررنگ یک شهر و یا حتی نام یک کالا در اذهان، فقط باعث افتخار نیست، سرشار از مزایای اقتصادی هم هست. در هر نقطه جهان اگر از مردم آنجا سوال شود که چند شهر مهم در جهان را نام ببرند، احتمالا پس از شهرهای خود، بلافاصله پاریس و لندن را خواهند گفت. پاریس لبریز از توریست، تمام تلاش خود را می کند که همچنان سر زبانها باقی بماند. دشوار بتوان کسی را در جهان یافت که نام کوکا کولا را نشنیده باشد. با این وجود کوکا میلیاردها دلار هزینه تبلیغات می کند که همچنان موقعیت خود را حفظ کند.
آیا تبریز شایسته چنین موقعیتی در سطح ایران است؟ شهری که در چند صد سال گذشته جزو تاثیر گذارترین شهرهای ایران بوده، شهر ولیعهد نشین حکومت قاجار٬ شهری که از پیشقراولان مدرسه٬ دانشگاه٬ بیمارستان و دانشمند و ادیب برای شهرنشینی ایرانی بوده است اکنون حتی در ردیف کرمان و یزد نیز قرار داده نمی شود.
حتی شاید بتوان گفت با وجود چنین گرفتاری بزرگی، تبریز فقط از پیشینه درخشان و قدرتمند خود بهره می برد و این موقعیت حداقل را هم مدیون آن سابقه است. وگرنه شهری که زمانی نه چندان دور گل سر سبد شهرهای ایران بود، بیشتر از این هم استعداد فراموشی دارد.
نهالستان
