تک‌سلولی عجیبی به نام تاگـــزوپلاسـما یکی از موفق‌ترین انـگـل‌های روی زمین است. این موجود خاموش و بی ادعا موفق به مبتلا کردن 11درصد جمعیت آمریکا و حدود 35 درصد از جمعیت جهان شده است. وجود این انگل در بدن سایر پستانداران و حتی پرنده‌ها نیز دیده شده است. اما دلیل موفقیت این انگل چیست؟
یکی از دلایل موفقیت چشم‌گیر تاگزوپلاسما توانایی آن در دست‌کاری کردن رفتار میزبانِ خود است. این انگل می‌تواند به شیوه‌های گوناگون رفتار میزبان را آنقدر تحت تأثیر قرار دهد که جانور خودش را با کمال میل به آغوش مرگ بیندازد.
تاکزوپلاسما به این دلیل ذهن و رفتار میزبان را دست‌کاری می‌کند تا بتواند دوره‌ی زندگی ( Life Cycle ) خود را کامل کند.هرچند این انگل تقریباً به بدن هر پستاندار یا پرنده‌ای سرایت می‌کند، اما به دلایلی تنها در بدن گــربه‌هـا می‌تواند تولید مثل کند. این انگل کیست‌هایی Cyctes از خود می‌سازد که از طریق مدفوع گربه به خاک منتقل می‌شود و به طُـرق مختلف وارد بدن سایر جانوران می‌شود. اما برای این‌که بتواند برای تکثیر و تولید مثلِ دوباره واردِ بدن گربه شود مجبور است ابتدا وارد بدن موش شود که از قدیم شکار گربهبوده است. اما میزبانی مثل موش به صورت ذاتی از گربه و هر نشانی از او همچون بوی ادرارش فراری است.
کاری که انگل تاگزوپلاسما (که حالا در بدن موش است) انجام می‌دهد بی‌نهایت شیطانی است، این انگل بخش مربوط به ترس از گربه را در مغز موش غیرفعال می‌کند و آن را با جذابیت جنسی جایگزین می‌کند. (1)
آزمایش‌ها نشان می‌دهد موش‌های که مبتلا به انگل تاگزوپلاسما هستند نه تنها از بوی گربه بدشان نمی‌آید بلکه به آن علاقه‌مند می شوند. این انگل با ترشح انتقال‌دهنده‌هایی باعث خاموش و روشن شدن عملکرد ژن‌هـایی در ناحیه‌ای از مغز موش به نام آمیـــگدال یا بادامـه می‌شود. آمیگدال ناحیه‌ای از مغز پستانداران است که معمولاً در رفتارها و هیجانات مربوط به تـــرس و همین‌طور سکس فعالیت می‌کند. به این ترتیب بوی گربه برای موشِ مبتلا نه تنها ترسی ایجاد نمی‌کند بلکه جذابیتِ جنسی در بر خواهد داشت، و این‌بار این موش است که به دنبال گربه می‌رود تا خود را در آغوشش رها کند.(2)
اما داستان به همین‌جا ختم نمی‌شود. آزمایش‌ها بر روی انسان‌هایی که به این انگل مبتلا هستند نیز یافته‌های عجیبی در برداشته است. پژوهشگران دانشگاه پراگ نشان دادند افراد مبتلا به تاگزوپلاسما سرعت واکنش کمتری نسبت به افراد عادی دارند و از بوی ادرار گربه لذت می‌برند. این پژوهشگران افرادی که در تصادفات شهری در شهر پراگ درگیر بودند را مورد آزمایش قراردادند (چه به‌عنوان راننده یا عابر پیاده) و دریافتند که اکثر آن‌ها ناقل این انگل هستند. در واقع افراد مبتلا به تاگزوپلاسما 3 تا 4 بار بیشتر احتمال دارد که به‌خاطر بی‌احتیـاطـی در تصادفات رانندگی جان خود را از دست دهند. به نظر می‌رسد به واسطه شباهت‌های ساختاری مغز پستانداران، رفتاری که این انگل در مغز موش ایجاد می‌کند در مغز انسان نیز تا حدی ایجاد می‌شود. (3)
از طرفی شواهدی نیز وجود دارد که نشان می‌دهد نزدیکی نـوزاد انسان به گربه‌های مبتلا به این انگل شانس ابتلای این نوزادان در بزرگ‌سالی به بیماری اسکیــــزوفرنی را افزایش می‌دهد. اما این یافته‌ها هنوز محل بحث است. اخیراً دانشمندان راهی یافته‌اند تا با غیرفعال کردن بخشی از ژنِ این انگل که برای تکثیرش ضروری است از آن نوع ایمن‌تری بسازند.
نکته مثبت در حین شناخت بیشتر انگلی که گربه میزبان آن است نشان داده است که این موجود در بدن انسان باعث افزایشامنیت دفاعی بدن می شود که می‌توان از در درمان ســرطـان نیز استفاده کرد. دانشمندان دانشگاه نیوجرسی اطمینان دادند از این روش در آینده برای ساخت واکسن‌هایی برای درمان یا پیشگیری از سرطان استفاده خواهد شد. (4)
منابع:
parasites practicing mind control
http://www.plosntds.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pntd.0001389
http://cancer.dartmouth.edu/focus/Tgondii_cps.html
