نظریه وابستگی یا attachment theory، بررسی رفتار افراد بسیار حساسی است که از کودکی تا بزرگسالی نیاز شدیدی دارند که مدام به دیگران دلبستگی داشته باشند.
1 – افراد بی اعتماد و متزلزلی که در هر لحظه، احساس شان در حال تغییر است. افرادی که همیشه ذهن شان مشغول محاسبه رفتار دیگران هستند. آنها با دقت وسواس گونه، رفتار کسانی که با آنها در یک رابطه دوستی یا عاشقانه قرار دارند را زیر ذره بین می گیرند تا هر رفتار و عکس العملی را به نشانه دوست داشتنی نبودن خودشان فرض کنند.
تعلق خاطر و وابستگی این افراد گاهی آنقدر زیاد است که با تمام وجود در فرد دیگر حل می شوند و هیچ نوع احساس یا هویت مستقلی برای خود و دیگری قائل نمی شوند. نتیجه این زیاده روی فرار و دور شدن دوست یا معشوقه از آنها است. عکس العملی که به فرد بی اعتماد و همیشه نگران ثابت می کند ترس و تشویش او بی مورد نبوده است و حق داشته است در جستجوی رفتار مشکوک و فریبکارانه در دوست یا معشوقش باشد.
از همه مهمتر گمان می کند حق داشته است بترسد از اینکه بالاخره رابطه اش به هم خواهد خورد و دوست و معشوقش او را ترک خواهد کرد. این نوع افراد در ادامه و بر اساس نتایج منفی از رابطه ایی که به بن بست رسیده بلافاصله وارد یک رابطه جدید دیگر می شوند.
2 – نوع دوم افراد متزلزل و نامطمئن، برعکس افراد بسیار وابسته به دیگران، آنهایی هستند که اصلا وارد هیچ رابطه عاطفی نمی شوند چون فکر می کنند که فرجامی جز فریب و جدایی نخواهد داشت. آنها به شدت از وابسته شدن می ترسند و برای همین با تمام قوا از ورود به مرحله صمیمی شدن پرهیز می کنند. در موقع نیاز به عزیزان خود تکیه نمی کنند چون فرض اساسی شان این است که دیگران بد هستند و نیات ناپسند خواهند داشت.
این نوع افراد برای فرار از وابستگی و علاقه عاطفی به روابط بسیار کوتاه و گذرا تمایل پیدا می کنند چون تحمل احساسات ایجاد شده را ندارند. این گروه از افراد بی اعتماد و گریزان از وابستگی، عملا فرقی با گروه اول ندارند چون مدام به دیگران وابسته اند و رفتار و اعمال دیگران مهم است.
مجموعه عظیم تحقیقات نشان می دهد که تجربیات دوران کودکی بویژه از حوالی یک سالگی، تاثیر اساسی بر کیفیت رابطه افراد در بزرگسالی دارد. بخش بزرگی از آموزش و تربیت یک شخصیت سالم و مستقل بر می گردد به داشتن والدین همیشه در صحنه که به طور مداوم در زندگی کودک با هوشمندی حضور دارند. فرزندان این محیط تربیتی همیشه احساس اطمینان دارند. از ابراز احساس و ایجاد رابطه صمیمی نمی گریزند و اگر نیاز به حمایت عاطفی داشته باشند از درخواست آن امتناع نمی کنند.
والدینی که از همان دوران کودکی حضور و نقش مداومی ندارند به فرزندانشان می آموزند که به هیچکس اعتماد نکنند و برای رفع نیازهای عاطفی به کسی نزدیک نشوند. از احساس نزدیکی و صمیمیت پرهیز کنند و انگیزه اصلی در رفتارها و واکنش های شان ترس باشد. ترس از فریب، خواستنی نبودن یا طرد شدن و تک افتادن باعث می شود یک ترس بزرگتر را مدنظر قرار دهند و آن نگرانی شدید از وابسته شدن به دیگران است.
اگر به هر شکلی احساسات شبیه آنچه توضیح داده شد را در خود یا نزدیکان تان مشاهده می کنید متوجه این واقعیت اصلی باشید که بخش بزرگی از مردم پیرامون، افراد معتمد و سالمی هستند و اگر هم مشکلی داشته باشند بسیار ضعیف و طبیعی است. بدانید که تغییر و تصحیح وابستگی شدید امکانپذیراست بخصوص اگر شانس بیاورید و با فردی آشنا شوید که شخصیت مهربان و مطمئنی دارد.
1Bowlby, J. (1969/1982). Attachment and loss (Vol. 1). New York: Basic Books.
2Mikulincer, M., & Shaver, P. R. (2007). Attachment in adulthood: Structure, dynamics, and change. New York, NY US: Guilford Press.
3Waters, E., Merrick, S., Treboux, D., Crowell, J., & Albersheim, L. (2000). Attachment security in infancy and early adulthood: A twenty-year longitudinal study. Child Development, 71(3), 684-689.
4Treboux, D., Crowell, J. A., & Waters, E. (2004). When ‘New’ Meets ‘Old’: Configurations of Adult Attachment Representations and Their Implications for Marital Functioning. Developmental Psychology, 40(2), 295-314.
5Mikulincer, M., Dolev, T., & Shaver, P. R. (2004). Attachment-Related Strategies During Thought Suppression: Ironic Rebounds and Vulnerable Self-Representations. Journal of Personality and Social Psychology, 87(6), 940-956.
6Hazan, C., & Shaver, P. (1987). Romantic love conceptualized as an attachment process. Journal of Personality and Social Psychology, 52(3), 511-524.
Dr. Dylan Selterman – Science of Relationships articles | Website/CV
Dr. Selterman’s research focuses on secure vs. insecure personality in relationships. He studies how people dream about their partners (and alternatives), and how dreams influence behavior. In addition, Dr. Selterman studies secure base support in couples, jealousy, morality, and autobiographical memory
