جمله معروف « بزنم به تخته، مشکلات داره حل میشه» در بسیاری از فرهنگ های بشری از دیر زمان وجود دارد. قبل از آنکه به یکی از آخرین بررسی های علمی در باره این پدیده خرافی نگاهی بیفکنیم بد نیست لیست کوتاهی از این جادوی کوچک انسانی را در چند زبان دنیا مرور کنیم.
In English: knock on wood
In Hungarian: Hogy lekopogjam. (to knock it)
In Czech: Musím to zaklepat. (I have to knock it)
French. Touchons du bois
In Turkish:Tahtaya vur
In German: Auf Holz klopfen
In Arabic: دق الخشب
In Italian: tocchiamo ferro (let’s touch iron)
in Portuguese, bate/bata na madeira
In Irish: iarmhartach ar adhmaid
گستردگی عمومی واکنش خرافی « زدن به تخته» و تجربه شخصی اغلب انسانها، انگیزه کافی را ایجاد کرده است تا تحقیقی علمی در این زمینه شکل بگیرد. بررسی فوق که قرار است در فصلنامه Journal of Experimental Psychology به چاپ برسد بر این نکته تاکید می کند که خود عمل ضربه زدن به تخته از نظر فیزیکی تاثیری در فرایند یک ماجرا ایجاد نمی کند اما نقش واقعی آن در پرهیز از اتفاقی است که به نظر خودمان غیرعادی بوده است.
به عبارت دیگر افراد بعد از آنکه به طور مثال چندین سال رانندگی بدون تصادف داشته اند اگر حقیقت فوق را اعلام کنند این احتمال را می دهند که اتفاقی برای شان خواهد افتاد. رفتارهای خرافی در حقیقت وسیله ای هستند که به لحاظ روانی به ذهن اجازه می دهند افسونی که در ذهن خودمان ایجاد کردیم وارونه شود.
روانشناسان می گویند ذهن باستانی بشر به طور طبیعی فکر می کرد که جهان بر روی نظمی ایجاد شده است و غرور و فخرفروشی ما بابت خوش شانس بودن زیادی، دیر یا زود جهان را به تنبیه ما وادار خواهد کرد و این باور از تنبیهِ ناگزیر است که ما را نگران می کند. به کارگیری خرافاتی نظیر کوبیدن بر چوب، در واقع تلاشی برای دور شدن و پرهیز از واقعیت ریاضی گونه و ساده ایی است که به ذهن خطور می کند « هر چه یک ماجرای مشابه بیشتر تکرار شود شانس عملی شدن اتفاق متضاد آن بیشتر است». اگر 20 بار سکه پرتاب شده در یک سمت قرار بگیرد از آن پس، منطقی خواهد رسید که شانس غلطیدن به سوی دیگر سکه، بیشتر می گردد.
در یکی از آزمایشها، گروه محققق، برای نشان دادن تاثیرِ پرهیز و دور کردن افکار منفی به جای عمل خرافی کوبیدن بر روی میز چوبی، از شرکت کنندگان خواسته اند که با پرتاب یک توپ، با حس خرافی شان مقابله کنند ( نکته جالب در این بخش از بررسی این بود که در دو نقطه دنیا شیکاگو و سنگاپور اجرا شد). هر دو گروه با پرتاب توپ بعد از یک ادعا نظیر اینکه مدتهاست مریض نشده ام با پرتاب توپ و اجرای عمل مکانیکی دور کردن یک شی از خود، قادر به رفع نگرانی و شکستن افسونی که برای خود ایجاد کردند شدند.
بنا بر نتیجه گیری نویسندگان تحقیق Zhang Y, Risen JL, Hosey C.، افراد می توانند جایگزین های غیر خرافی و غیر مرسوم را به کار ببرند ولی اعمالی نظیر کوبیدن یا تماس با چوب، شاید به علت همیشه در دسترس بودن چوب، تجربه موفق خود را در طول هزاران سال ثابت کرده است. از دید آنها، واکنش های خرافی، رفتارهای منطقی می توانند باشند. یا به عبارت صریحتر: «خرافات جادو نیست بلکه روانشناسی است.»
Sense and Superstition
http://www.nytimes.com/2013/10/06/opinion/sunday/sense-and-superstition.html?ref=opinion&_r=1&
