تصور کنید در دوران دبستان، هر روز در مسیر برگشت به خانه توسط یک همکلاسی زورگو، در یک منطقه مشخص، چند مشت و لگد نثارتان می شد. بعد از رفتن همکلاسی زورگو به یک شهر دیگر، برای مدتی می ترسید که از محل کتک خوردن همیشگی عبور کنید. اما به تدریج ترس تان از آن محل خاص فروکش می کند و خاطره تلخ قدیم جای خود را به رفت و آمد بدون دردسر از محل مورد نظر می دهد.
متخصصین عصب شناسی به این حالت ایجاد شده در آرشیو خاطره ها، که جایگزینی تدریجی خاطرات نو و فراموشی خاطره قدیمی است« پاکسازی حافظه » می گویند. تحقیق جدیدی که توسط عصب شناس های دانشگاه ام.آی. تی صورت گرفته است توانسته است از راز فعالیت های یک ژن که نقش موثری در این فرایند دارد پرده بردارد.
به نظر می رسد فعال کردن ژن Tet1 که بر سرعت پاکسازی حافظه های قدیمی تر موثر است می تواند در درمان بحرانِ روحی بعد از شوک ( posttraumatic stress disorder (PTSD) مفید باشد. به عبارت دقیق تر به قول دکتر Li-Huei Tsai مدیر انستیتیوی « یادگیری و حافظه» در ام. ای. تی، حضور فعالِ ژن فوق قادر است مسیر فراموش کردن حوادث ناگوار و جانشینی افکار مثبت را در بیماران تسریع کند.
تحقیق جدید خاطر نشان می کند که چون ژن Tet1 مسئول کنترل و ابراز وجودِ مجموعه ژن های مربوط به پاکسازی حافظه است با دخالت عصب شناس ها، فعالیت ژن های مسئولِ روند پاکسازی و یادگیری افزایش می یابد.
تجربه آزمایشگاهی تیم تحقیقاتی بر روی موش نیز موفق بوده است. در این آزمایش، محققین مقدمتاً توانستند به ایجاد یک خاطره بد برای یک موش دست یابند. موش تحت آزمایش برای مدتی، هر بار که وارد یک قفس مشخص می شد یک شوک خفیف می گرفت. پس از آنکه ترس از قفس مورد نظر در حافظه موش جای گرفت عمل انتقال شوک در حین ورود موش به فقس تکرار نشد. موش که از سطح نرمال ژنTet1 برخوردار بود پس از مدتی، به خاطره ایجاد شده در مغزش بهایی نداد.
روند پاکسازی حافظه بد به این مفهوم نیست که خاطره قدیمی به طور کلی حذف می شود بلکه به خاطر قابلیت های یادگیری در مجموعه ژن Tet1، مغز می تواند واکنش های بدن را به خاطره جدید ارجاع دهد. نکته اصلی در این ماجرا این است که دانشمندان توانستند ثابت کنند اگر ژن مورد نظر در بدن موش را غیرفعال کنند قابلیت یادگیری و توجه به خاطره جدید از دست می رود و ترس از وارد شدن شوک دوباره، باعث می شود موش از ورود به قفس خودداری ورزد.
Memory Extinction
http://www.cell.com/neuron/retrieve/pii/S0896627313007149
http://web.mit.edu/newsoffice/2013/how-old-memories-fade-away-0918.html
A gene for forgetting
http://www.kurzweilai.net/a-gene-for-forgetting
The research was funded by the National Institutes of Health, the Simons Foundation and the Howard Hughes Medical Institute.
