حتما نظرات متنوع و متفاوتی وجود دارد که چرا ماجرای ۵۷ اتفاق افتاد. اجازه دهید از این زاویه که انقلاب ارتجاعی ۵۷ یک شورشِ بازگشت به گذشته بود به آن بنگریم.
جامعه ایران با وجود جابجایی وسیع روستايیان به شهرها در دهه ۵۰ شمسی عملا هنوز ۷۰ درصدش در سال ۵۷ روستایی بود و شیوه معیشت، فرهنگ و سنت روستایی حرف اصلی را می زد. روحانیت عملا نماینده جمعیت اصلی ایران آن زمان بود و برای خودش یک حزب اپوزوسیون سراسری بر علیه حکومت داشت.
هزاران مسجد در عمل دفترهای حزبی شان بود. روحانیت در این مراکز تجمع و تحریک، به کمک کادرهای حرفه ایی، ایده ها و برنامه های خود را در سراسر شهرها و روستاها تبلیغ می کرد. دشمن اصلی این حزب غیررسمی، پهلوی ها بودند.
چون پهلوی ها از ۸۰ سال پیش داشتند به مرور همه بنیان های اقتصادی و فرهنگی روحانیت را خشک می کردند. از جمله کارهایی که داشت به مرور دست روحانیت را از اجتماع ایران کوتاه می کرد عبارت بودند از آوردن قانون و دادگستی برای دعاوی تا قضاوت های اقتصادی تا عقد و ازدواج تا گسترش تعلیم و تربیت مدارس به جای مکتبخانه ها …
برای کاهش تاثیر اندیشه و شیوه معیشت و اخلاق روحانیت، محمد رضا پهلوی انقلاب سفید را به مرحله اجرا در آمد. با تقسیم زمینهای اربابان و دادن حق رای به زنان و ایجاد تاثیرات عظیم سپاه دانش، ترویج و آبادانی و بهداشت در روستاها، با ایجاد کارخانه های ملی برای ایجاد بازار آزاد در مقابل بازار سنتی- مذهب که مالیات شان را به روحانیت می دادند و …
پهلوی ها آگاهانه تلاش کردند با انتقال سریع سیستم معیشت روستایی به اقتصاد بازار آزاد، ریشه های مادی و سنتی روحانیت را بخشکانند.
انقلاب ۵۷ شورش شوم نمایندگان شیوه معیشت گذشته بود. روحانیت در حال فروپاشی، چاره ایی نداشت تا با قدرت سراسری حزبش، ایمان مذهبی مردم را تهییج کند. انقلاب ۵۷ یک انقلاب ارتجاعی بود.
متاسفانه طبقه متوسط و چپ ایران هم به جای انتقاد سازنده و سهیم شدن در مسیر بهروزی و ایرانسازی، دنبال سرنگونی حکومت مدنی و غربی پهلوی ها بودند چون اندیشه های ضدغربی در بین روشنفکران شدیدا طرفدار داشت.
ضمن اینکه کینه روحانیت شیعه نسبت به یهودیت همراه شد با تفکر ضد ثروت روشنفکران چپ نسبت به یهودیت…
دلایل دیگری هم باعث شکل گیری این اتفاق شوم شد. از سرطان لاعلاج شاه و وجود یک روحانی کاریزماتیک و پر قدرت در راس روحانیت تا ترس امریکا و غرب از رشد گروه های وابسته به شوروی و …
اما در مجموع، آنچه که شورش شوم ۵۷ را مقتدر و مسلط بر ایران کرد اتحاد روحانیت و روشنفکران قبل از انقلاب بود و نتیجه ویرانگرش را هنوز داریم می بینیم.
