مشروطه واکنشی بود برای همراهی با هر آنچه که در غرب، خوب و مفید بود. از همه مهمتر شانس شرکت مردم در تصمیم گیری زندگی …
اما مشروطه نتوانست به موفقیت برسد چون اقتصاد، جاده، بهداشت، مدرسه، کارخانه و کارگر و بخصوص «طبقه متوسط» نداشت که مشعل تغییر در سیاست و اقتصاد ایران را به دست بگیرد.
نتیجه اش این شد که نمایندگان اقتصاد قدیم یعنی ملاکان که معتقد به هیچ تغییری نبودند با یک بخش از نواندیشانی که وطن پرست بودند و خواهان تغییرات بزرگ، به سازش رسیدند.
مشروطه دوباره کاملا سلطنتی شد و به رضا شاه سپرده شد. شاید هم راه دیگر و بهتری در آن زمان برای تغییرات وسیع و بازسازی ایران متحد، وجود نداشت.
در دوران مصدق میل به افزایش قدرت نمایندگان مردم و بخصوص طبقه متوسط رشد کرد که می خواست مشروطه را دوباره به یک مدیریت غیرمستبد تبدیل کند.
اما دوباره زمینداری ایران به همراه روحانیت که همیشه همراه با سیستم و اعتقادات قدیمی بود مصدق را برکنار کردند.
متاسفانه فرزندان طبقات مرفه ایران که می توانستند نقش طبقه متوسط ایران را ایفا کنند به جای حمایت از مصدق به خاطر هم مرز بودن با انقلاب پرهیجان و ایده آلیستی روسیه، یکباره سوسیالیست شدند و به مصدق پشت کردند.
هم نظری حزب توده و روحانیت، که دربرگیرنده حمایت مردم و روشنفکران جامعه ما بودند دولت مصدق را زمینگیر کردند.
کودتای ۲۸ مرداد ترکیب توافق انگلیس و امریکا بود چون خطر کودتای روسی را زیاد می دانستند و عملا می دیدند مصدق پشتیبان واقعی در طبقه متوسط ندارد.
وقتی هم که محمدرضا شاه شروع کرد مسیر تحول اقتصاد ایران را از انگلیس به اقتصاد کارخانه داری نوع امریکایی تغییر دهد و با انقلاب سفیدش، زمینداری را برچیند حزب توده و روحانیت در برابر او ایستادند.
محمدرضا شاه با و جود توسعه اقتصادی گسترده، نتوانست مشروطه واقعی را به مرحله اجرا بگذارد و تک و تنها در برابر بحران های طبیعی سیستم اقتصادی جدیدی که برای وطن ایجاد کرده بود تاب نیاورد و توسط همان دو گروه اصلی یعنی روحانیت و چپ سنتی، از قدرت کنار گذاشته شد. او
پهلویی دوم توانست طیقه متوسط کمابیش گسترده ایی بوجود آورد ولی چون به انها و احزاب شان میدان نداده بود در برابر روحانیت و چپ سنتی که بخش بزرگی از مردم را جذب خود کرده بودند شکست خورد
به نظر من در حال حاضر یک مجموعه وسیع شهروندی با افکار طبقه متوسط، در ایران وجود دارد و شاید برای اولین بار زمینه قدرت گرفتن یک مشروطه ملی ایجاد شده است.
با تمام وجود امیدوارم رضا پهلوی سوم، بتواند وظیفه تاریخی اش برای بازگرداندن مشروطه را ایفا کند. او اگر بتواند آزادی ازادی رسانه و ازادی احزاب را تضمین کند می تواند از پشتیبانی قاطع طبقه متوسط ایران برخوردار گردد.
