برخلاف موجوداتی نظیر زنبورها و حشرات که سیستم های اجتماعی بسیار پیچیده در میان یک فامیل بزرگ ( برادر و خواهر و عمو و خاله و دائی زاده ها) درست می کنند، ما انسانها قادر به ساختن اجتماعاتی هستیم که افراد غیرفامیل نیز می توانند در آن با هم همکاری داشته باشند.
Ara Norenzayan به طور مفصل در کتابش « خدایان بزرگ» سعی کرد نشان دهد خدایان و آئین های مذهبی نقش اساسی در گسترش و افزایش جمعیت های بشری داشتند. به نظر او، تمدن ها به همراه قدرتمندتر شدن خدایان، بزرگتر شدند. خدایان « قدرتمند و ناظر و دانا»، قادر بودند با دخالت و کنترل شان، به مدیریت جمعیت های بزرگتر جامه عمل بپوشند.
محققین نیوزلندی بر اساس همین نظریه، سعی کردند با بررسی ۹۶ گروه بومی منطقه، مقدار تاثیر و کنترل خدایان شان را بر روی جامعه شناسایی کنند. آنها می خواستند با شناسایی انواع بت ها و خدایان در هر قبیله، به رابطه مشخص بین قدرت هر خدا و مومنینش دست یابند.
آنها متوجه شدند در منطقه بین نیوزلند و استرالیا، ۳۷ گروه بومی، به تنبیه خدا اعتقاد دارند. درمیان انها، ۶ فرهنگ بومی منطقه، دارای خدایان بزرگ بودند. خدایانی که به خاطرقدرت خود، اجتماع بزرگتری نیز دور و برشان سامان یافته بود.
همکاری و هماهنگی بین جمعیت بزرگتر از قبیله و فامیل، مستلزم پلیس و نگهبان اجرای قوانین بود ولی برای آنها امکان تدارک پلیس برای هر گوشه از جمعیت ممکن نبود. بخصوص که افراد در جامعه بزرگتر، فرصت خطا و خلاف بیشتری داشتند چون می توانستند ناشناخته بمانند.
افرد گروه در اجتماعی بزرگتر، به خاطر اعتقاد به خدا و مرام اخلاقی و مذهبی که تعیین شده بود خودشان را ملزم به رعایت قوانین و همراهی با غریبه های دیگر می کردند. افراد جامعه از قدرت نظارت و تنبیهِ خدایان شان، حساب می بردند.
قدرت خدایان بزرگ، شبیه دوربین های مدار بسته ایی بود که کار نظارت، کنترل و اجرای درست مقررات را در اجتماعات بزرگتر بر عهده داشت. به این ترتیب هر چه خدا قدرتمندتر و کنترل بیشتری داشت شانس ایجاد جوامع و شهرهای بزرگتر هم بیشتر می شد.
Which Comes First, Big Cities or Big Gods?- ROBERT HACKETT
http://nautil.us/blog/which-comes-first-big-cities-or-big-gods
