سرگذشتِ جدی در داستانِ سانتیمانتال

یک بنگاه انتشاراتی آمریکایی حدود ۱۵۰ سال پیش از «لوییزیا. می‌. اَلکات» که با چاپ داستان‌های کوتاه شهرتی برای خودش به دست آورده بود درخواست کرد تا یک داستان سرگرم‌کنند‌ه «دخترانه» با فرمول داستان‌های «سانتیمنتال» بنویسد. داستانی که مقدم بر هر چیز سرگرم‌کننده باشد تا بتواند برای موج گسترده علاقمندان کتابخوان در نیمه دوم قرن 19، جذاب باشد.

خانم الکات که از چهره‌های مطرح حلقه‌ اصلی روشنفکران ادیبِ اواسط قرن ۱۹ آمریکا بود و از تغییرات سریع و به‌ قدرت رسیدن تجار و سوداگران دوران رشد صنعتی دلِ خوشی نداشت این دعوت را پذیرفت و بر اساس فرمول ادبیات عامه‌پسند، داستان «زنان کوچولو» را به رشته تحریر در‌آورد.

اهمیت تحولاتی که در نیمه دوم قرن نوزدهم در آمریکا به وقوع پیوست بر کسی پوشیده نیست. از طرفی مبارزه طولانی برای استقلال و جدایی رسمی‌ کشور از سیطره استعمار انگلیس بعد از پیروزی شمال کشور در جنگ‌های داخلی شکل واقعی به خود گرفت و از طرف دیگر با رشد سریع بخش تجاری و صنعتی، به ناگهان آمریکا با موج عظیم تولید ثروت و رشد استانداردهای زندگی روبرو گردید. در‌‌‌ همان اوان، نزدیک به ۱۰ میلیون سیاه پوست از قانون لغو برده‌داری استفاده کردند و بزرگ‌ترین مهاجرت درون کشوری را از جنوب و مزارع کشاورزی به شهرهای بزرگ شرق و شمال کشور نظیر بوستون، شیکاگو و نیویوک سامان دادند.

تلاش نویسندگان و متفکرین بزرگ اوائل قرن ۱۹ نظیر «امرسون» که گفتگوی فرهنگی و اخلاقی بزرگی را در کشور تدارک داده بود نویدِ تعریف جدید و کاملی از آرزوی زندگی در «سرزمین آزاد» را دامن ‌زده بود. روشنفکران و فرهنگیانی چون وایلت ویتمن، ادگار آلن پو، امیلی دیکنز وهنری جیمز به دنبال تعریف جدیدی از دمکراسی بودند تا نه تنها طبقات مرفه را شامل گردد بلکه در برگیرنده آرزوهای بلندپروازانه‌ای باشد که بخش اصلی جامعه را نیز از میمنت آن برخوردار گرداند.

داستان «زنان کوچولو» روزشمار زندگی چهار خواهر یک خانواده آمریکایی است که بعد از غیبت پدری که برای شرکت در جنگ داخلی آن‌ها را ترک کرده بود دچار مضیقه اقتصادی گشته‌اند. آنها می‌بایست برای راه‌اندازی نیازهای خانواده مسئولیت‌هایی را بپذیرند. دختر بزرگ‌تر معلم سرخانه می‌شود و دختر دوم که تقریباً شخصیت خود نویسنده را یدک می‌کشد، می‌بایست در طول روز به خانه عمه سالخورده و اشرافی برود و از او مراقبت کند.

لوییزیا  می‌  الکات، با به تصویر کشیدن زندگی چهار دختر آمریکایی و به زبان آوردن آرزوهای شخصی، امید‌ها و ترس‌هایشان به خودی خود جذابیت لازم برای یک داستان سرگرم‌ کننده را فراهم کرد. نزدیک به ۱۵۰ سال پیش خانم الکات در داستان سرگرم‌ کننده «دخترانه» توانست چهار تابوی بزرگ جامعه را در لابلای داستان هیجان‌انگیز و سانتیمانتال خود به مبارزه بطلبد.

نویسنده داستانِ بسیار مشهور شده‌ی «زنان کوجولو» اول از همه با برجسته کردن فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی مادر خانواده که شبانه روز در حال کمک کردن به برده‌های فراری و یا غذا رساندن به مردم فقیر شهر بود رسماً و به تعبیر امروزی از مادر خانواده تصویر جدیدی ارائه داد. او مادر سنتی و محکوم و محبوس در خانه را تبدیل به یک فعال اجتماعی حرفه‌ای ساخت که میلی برای ماندن در خانه و آشپزخانه نداشت.

موضوع دومی که خانم الکات توانست بدون آنکه از جذابیت داستانش بکاهد بر آن انگشت بگذارد‌‌‌ همان توقع توهین‌کننده همیشگی به دختران و زنان است که از کودکی به آنها تلقین شده است. او نشان داد دختران و زنان جوان لازم نیست منتظر شاهزاده‌ای سوار بر اسب سفید برای نجات خودشان باشند. او با خلق «جو» که دختر دوم خانواده و شخصیتی است که می‌خواهد با نویسنده شدن زندگی‌اش را بچرخاند توانست یک امکان جدید برای مستقل و بی‌نیاز بودن را عرضه کند.

دست رد زدن به عشق رمانتیک سومین نیت پنهان در داستان همه‌پسند آمریکایی «زنان کوچولو» است که بعد از ۱۵۰ سال هنوز توسط مردم کوچه و بازار خوانده می‌شود. چاپ مداوم کتاب و تبدیل آن به فیلم سینمایی، نمایشنامه و حتی بررسی آکادمیک و آموزش آن در دانشگاه‌های انگلیسی زبان موید تجربه ماندگاری است که نویسنده‌ی روشنفکر یک ملت در چهارچوب سلیقه‌های عمومی مردم انجام داده است. خوانندگان این داستان از طریق تجربه‌ی متنوع چهار خواهر و به‌ویژه «جو» و انتخاب آگاهانه او برای ازدواج فرصت می‌یابند تا با اعمال و سلیقه‌های قهرمان جسور قصه همذات‌پنداری کنند. «جو» با جسارتی منطقی عشق صمیمی ولی یک‌طرفه اشرافزاده‌ی بسیار جذاب و ثروتمند و تقاضای ازدواجش را رد می‌کند ولی از طرف دیگر با تمایل و جذابیتی منطقی، ازدواج با مرد مهاجر فقیری را برای خود تدارک می‌بیند. او همسر مهاجر تحصیل‌کرده‌ای می‌شود که نه تنها ابایی برای انجام کارهای آشپزخانه ندارد بل‌که آن‌ را دوست دارد.

به هم زدن رابطه بین خانه و کار و ترتیب جدید دادن به نقش زنان و مردان در خانه و یا محیط کار هدف اعلام نشده چهارم خانم «لوییزیا. می‌. الکات» بود که با هوشمندی تمام در میان داستان سرگرم‌کننده خود گنجانده بود. «جو» با تشویق مادر خود خانه به ارث رسیده از عمه اشرافزاده را تبدیل به مدرسه می‌کند و با این ترتیب هم معلم مرد (همسرش) را به کار در خانه ترغیب می‌کند و هم مفهوم جدیدی به جایگاه سنتی زن خانه‌دار می‌دهد. «جو» در خانه‌‌‌ همان کاری را می‌کند که به شکل سنتی، مردان در بیرون از خانه انجام می‌دادند.

کشور آمریکا در جنب و جوش شکل‌دهی به هویتی بود که از اواسط قرن ۱۷ میلادی به دنبال آن می‌گشت. وایلت ویتمن در «ترانه‌های من» تلاش کرد تا به تصویری جهانی از انسان آزاد آمریکایی دست بیابد. مارک تواین به کمک قهرمان ولگردش «هاکلبری فین» به دو لکه ننگ‌آورِ موجود در جامعه آمریکا یعنی برده‌داری و مذهب خرافی به عامه‌پسند‌ترین شکل ممکن یورش برد و اخلاق مذهبی را که باعث درجا زدن معرفت جامعه آمریکا شده بود را زیرکانه به تمسخر گرفت.

زنان آمریکایی که به همراه کشیشان معتقد به لغو قانون برده‌داری پایه‌های درخواست‌های اجتماعی را در کشور گسترش می‌دادند. زنان جسور و آگاهی که قبل از همه «ناتانیال هارتون» توانست در داستان «داغ ننگ» با قدرتی چشمگیر به عنوان شخصیت اصلی در قلب مردم آمریکا جای دهد. «لوییزیا. می‌. الکات» نیز به سهم خود بر دامنه توقع زنان آمریکایی از طریق نوشتن داستان عامیانه «زنان کوچولو» افزود.

 

Louisa May Alcott, Little Women

زن‍ان‌ ک‍وچ‍ک‌ – ‎ Little woman‬اث‍ر ل‍وی‍زا م‍ی‌ ال‍ک‍ات‌/ اق‍ت‍ب‍اس‌ ک‍ن‍ن‍ده‌ آل‍ب‍رز؛ ت‍رج‍م‍ه‌ ک‍ام‍ران‌ ب‍ه‍م‍ن‍ی‌

 http://84.241.49.70:88/rasa-web/site/catalogue/342641

More from ونداد زمانی
همه می توانند واکسن کرونا بسازند ولی به چه قیمت؟
بسیاری از کشورهای جهان حتما امکان تهیه واکسن برای مقابله با کرونا...
Read More