چرا بشر می خوابد؟

خوابیدن برای موجودات زنده پدیده خطرناکی است چون آنها را در ضعیفترین حالت دفاعی قرار می دهد و شانس شکار شدن شان را افزایش خواهد داد. با این وجود، بخش اعظم حیوانات، به اشکال مختلف احتیاج به خواب دارند. آیا این عمل، یک اشتباه زیست شناسانه در چرخه حیات جانداران است؟ به عبارتی دیگر، آیا عمل خطرناک خوابیدن، یک اشتباه تکاملی است؟

پیدا کردن دلائل خوابیدن از هزاران سال پیش، همواره جزو موضوعاتی بوده است که ذهن فیلسوفان و دانشمندان را به خود مشغول کرده است. یکی از تئوری ها که تحقیقات زیادی از ان حمایت کرده است سعی می کند توضیح دهد که خوابیدن برای تنظیم و ثبت خاطرات روزانه مغز است ولی نسبتِ خطری که موجود زنده را در حین خوابیدن تهدید می کند به اندازه نفعی که ترمیم و تنطیم خاطرات فراهم می کند نیست.

یکی از جدیدترین کشف ها در باره خواب روزانه تاکیدش بر این واقعیت علمی است که مغز جانوران در طی خواب فرصت می یابد زائده ها و مواد ناخواسته را از مرکز رهبری بدن پاک نماید. کشفی که هم می تواند ما را به شناخت و  مداوای بیماری های مربوط به عصب های مغزی نظیر آلزایمر و پارکینسون نزدیکتر سازد.

تحقیقات این پروژه نشان داده است که حجم سلول های مغزی در طی خواب 60 درصد کاهش می یابد و دلیل اصلی این واقعه نیز مربوط به ایجاد شبکه حمل و نقل سریعتر و مناسبتر برای پاکسازی زائده های حاصل از فعالیت های نرون های مغزی است. دور ریختن مواد ناخواسته انباشته شده در مغز به نوعی شبیه خارج ساختن زائده های یک کارخانه تولید سوخت هسته ایی است.

گروه علمی فوق در گزارش قبلی خود نشان داده اند که شیوه پاکسازی مواد زائد در سایر نقاط بدن (lymphatic system ) با سیستم مخصوصی که در مغز برای این کار وجود دارد کاملا فرق دارد و مجزا است.

خانه تکانی روزانه مغز از این نظر بسیار حیاتی است که خلاص نشدن سیستم نرون های مغز نظیر ماده زائد amyloid-beta  می تواند رابطه مستقیم با  ایجاد زمینه های شکل گیری بیماری آلزایمر داشته باشد.

دکتر Nedergaard در تشریح  عمل خوابیدن و ضرورت آن برای موجود زنده می افزاید: « مغز انرژی محدودی برای فعال بودن در خود دارد. مغز یا باید در حالت بیداری باشد و یا حتما در موقعیت خواب قرار بگیرد. فعالیت های ضبط شده در مغز موش نشان داده است که سیستم پاکسازی در حین خواب 10 برابر می گردد و کامیون های حمل زباله، ترافیک زیادی در منطقه تسویه خونی که به مغز می رود ایجاد می کند. به عبارت دیگر مغز نمی تواند هم در حالت مهمانی و بریز و بپاش آن باشد و هم همزمان به نظافت خانه بپردازد.

To sleep, perchance to clean
Study reveals brain ‘takes out the trash’ while we sleep

http://www.eurekalert.org/pub_releases/2013-10/uorm-tsp100913.php