در بخش نخست، زیستشناس و مردمشناس، دکتر رابرت ترایوِرس به این حقیقت اشاره کرد که موجودات زنده برای ادامه بقا از ترفندِ فریب و دروغ استفاده میکنند. ترفندی که برای هر چه بهتر عملی شدن، در قدم اول مستلزم آن است که موجود زنده قادر به فریب خودش هم باشد.
او در ادامه می افزاید اولین علائم دروغ، مربوط به نوزادان ۶ ماه است که گریه دروغین و لبخند مصنوعی را تجربه میکنند. نوزادان در ماه هشتم زندگی شان متوجه میشوند که میتوانند اعمالی که برایشان ممنوع تلقی شده است را مرتکب شوند. در دو و سه سالگی با آنکه از تهدید برای تنبیه شدن میترسند ولی در عمل قادر هستند وانمود کنند که برایشان مهم نیست. در ۵ سالگی دروغهای کودکان به همان بهانهای صورت میگیرد که بزرگسالان معمولا با آن خود را توجیه میکنند. آنها دروغ بگویند چون فکر میکنند که با این کار دیگران را با راستگوی شان آزرده خاطر خواهند کرد.
دروغ گفتن یعنی توقع زیاد از ذهن داشتن و این بدان معنی است که فرد دروغگو اول از همه باید قادر باشد تا حقیقت را کتمان کند. باید بتواند یک موقعیت غیرواقعی خلق کند که دروغش پذیرفتنی گردد. انکار و نادیده گرفتن حقیقت تا آنجا پیش میرود که فرد دروغگو باید قبل از عملی ساختن نقشه دروغ به دیگران، به خودش دروغ بگوید.
پدیده خودفریبی در سنین بزرگسالی بویژه با مقوله رابطه جنسی با فرد دیگر بیش از پیش خودنمایی میکند. دانستن این حقیقت که دو آدم ناشناس به عملی مبادرت میورزند که قرار است منجر به پیدایش یک انسان جدید شود به خودی خود آن را تبدیل به یک تجربه بینهایت حساس و سرشار از مخاطره میکند. از دید دکتر ترایورس، رابطه جنسی یکی از پر استفادهترین محیطهای فریب و خودفریبی در بین افراد است.
عمل جنسی با همه حساسیت ذاتی آن به همان اندازه که میتواند تجربه مشترکِ آکنده از لذت باشد از طرف دیگر میتواند به شکل ملموسی در معرض درد، رنج، شوک و حتی تجاوز قرار بگیرد. به همین دلائل است که اشکال متنوع فریب و خودفریبی با تفاوتهای اشکار بین دو جنسِ زن و مرد را میتوان در آن مشاهده کرد.
دکتر تری ورس معتقد است که مردان و زنان در رابطهشان از قابلیت خودفریبی بیشتر از هر جای دیگر استفاده میکنند. مردان منافع بیشتری را در درون یک رابطه کسب خواهند کرد اگر بر تواناییهای خود بیشتر از مقداری که غلو کنند. زنان نیز به تناسب نشان دادهاند که از هر ترفند ممکن برای جستجو و یافتن شریک مساعد و قابل اعتماد استفاده می کنند.
زنان در دوره تخمک گذاری جذابتر از همیشه هستند، به نظر میرسد تناسب فیزیکی شان از همیشه بهتر است و درصد انحنای بدنشان در اطراف باسن و کمر کمی بیشتر میشود. زنان در همین دوران به چشم تحقیر به زنان دیگر نگاه میکنند و به حضور آنها بهای لازم را نمیدهند.
در تحقیقات یک کلوپ در وین مشخص شده است که زنان در دوره تخمک گذاری، تمایل بیشتری به مردانی که جذابیت فیزیکی دارند نشان میدهند. آنها حتی علاقه دارند تا لباسهایی بپوشند که پوست بدنشان بیشتر دیده شود و در مجموع میل جنسی بیشتری دارند.
دکتر ترایورس در جمعبندی اش معتقد است با وجود تاثیر و تسلط ناخودآگاه ژنها بر روی اعمال و تصمیمات ما انسانها، همانطور که ژنها درخواستهای کنونی ما را نادیده میگیرند ما هم، فرمانهای کور و باستانی آنها را هر وقت بتوانیم، نادیده می گیریم و در این کار مدام بهتر می شویم.
بخش نخست
Robert Trivers’s “Deceit and Self-Deception: Fooling Yourself Better to Fool Others” (Allen Lane, £25, penguin.co.uk
http://edge.org/memberbio/robert__trivers
http://www.muskingum.edu/~psych/psycweb/history/trivers.htm
http://www.newstatesman.com/lifestyle/2011/10/self-deception-sex-women