دوران سپری شده سبیل

در بعضی از ادوار تاریخ سبیل تا آن اندازه قدر و قیمت داشت که به دارندگان سبیلهای کلفت و پرپشت باج مخصوصی بنام «باج سبیل» از طرف رعایا و طبقات پایین داده می‌شد. برخی از سلاطین و رجال و سرداران عالم از سبیل خوششان می‌آمد و معتقد بودند که سبیل هر قدر پر پشت و متراکم باشد بر ابهت و سطوت صاحب سبیل افزوده می‌شود و از چنین کسی بیشتر حساب می‌برند به همین جهت بعضی از آنان سبیلهایی را دوست داشته‌اند که تا بناگوش ادامه پیدا کند.

در عصر صفویه بازار سبیل رونق یافت و سلاطین صفویه به علت انتساب به شیخ صفی الدین اردبیلی چون خود را اهل عرفان و تصوف می‌دانستند و به همین سبب لقب مرشد کامل را اختیار کرده بودند؛ لذا غالباً سبیلهای چخماقی و کلفت می‌گذاشتند و مریدان و پیروانشان را نیز به این امر تشویق می‌کردند.

کسانی که سبیلهای بلند و چخماقی داشتند، ناگزیر بودند همه روزه چند بار به نظافت و آرایش آن بپردازند، زیرا اگر تعلل و تسامح می‌ورزیدند سبیل‌ها آویزان می‌شد و آن هیبت و زیبایی که انظار دیگران را به خود جلب نماید از دست می‌داد.

سبیل پر پشت و متراکم وقتی به هم پیوسته می‌شد و جلا پیدا می‌کرد که آن را چرب می‌کردند و با دست مالش می‌دادند. آنهایی که قدرت و تمکن مالی کافی نداشتند، خود به این کار می‌پرداختند، ولی سران و ثروتمندان افرادی را برای سبیل چرب کردن داشتند.

کار «سبیل چرب کن» این بود که در مواقع معین که صاحب سبیل مهمانی رسمی داشت و یا می‌خواست به مهمانی برود، دست بکار می‌شد و با روغن مخصوصی سبیل را جلا و زیبایی می‌بخشید. بدیهی است که اگر از عهده سبیل چرب کردن به خوبی بر می‌آمد، صاحب سبیل مشعوف و خرسند می‌شد و در این موقع سبیل چرب کن هر چه می‌خواست از طرف صاحب سبیل برآورده می‌شده است.

  mustache-3mustache-4 mustache-5 mustache-6 mustache-7 mustache-9 mustache-10 mustache-11mustache-1

 

شادروان عبدالله مستوفی در کتاب «شرح زندگانی من» راجع به «چرب کردن سبیل» مظفرالدین شاه چنین می‌نویسد: «مظفرالدین شاه در سفر اروپا مردی را به اسم ابوالقاسم خان همراه خود برده بود که در مواقع معین سبیل او را چرب می‌کرد و جلا می‌داد. وقتی سبیل شاه چرب می‌شد و از زیبایی و ابهت آن به طرب می‌آمد، اطرافیان موقع را مغتنم شمرده، هر تقاضایی داشتند می‌نمودند؛ زیرا می‌دانستند او سر کیف است و مسلماً تقاضایشان را بر خواهد آورد.» به این ترتیب بود که اصطلاحات: سبیلش را چرب کن، سبیل کسی را چرب کردن، سبیلش چرب شده، و امثال آن مرسوم شد و کم کم رایج گردید.

بهمنکده

 

 

 

More from سعید داورپناه
بچه عروسها
وقتی روزنامه شیکاگو تریبون 14 سال پیش یکی از عکاس های جوانش...
Read More